Ο ΤΟΠΟΣ
ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΟ

ΟΝΟΜΑΣΤΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ

Η ΥΔΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ

ΚΑΡΠΟΦΟΡΑ ΔΕΝΤΡΑ- ΖΩΑ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ

ΑΣΧΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ -ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Ο ΘΕΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΩΝΙΣΜΑ ΤΟΥ ΣΙΤΑΡΙΟΥ

Η ΟΙΚΟΤΕΧΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΤΑΝΙΩΤΙΣΣΑΣ

Η ΥΦΑΝΣΗ ΠΑΝΙΝΩΝ ΥΦΑΣΜΑΤΩΝ

ΥΦΑΝΣΗ ΜΑΛΛΙΝΩΝ ΚΛΙΝΟΣΚΕΠΑΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΕΙΔΩΝ

ΚΑΤΟΙΚΙΑ – ΣΙΤΙΣΗ- ΕΝΔΥΜΑ- ΠΟΔΗΜΑ

Ο ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ

Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΣΗΜΕΡΑ


ΥΦΑΝΣΗ ΜΑΛΛΙΝΩΝ ΚΛΙΝΟΣΚΕΠΑΣΜΑΤΩΝ
ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΕΙΔΩΝ

Για να γίνει η ύφανση μάλλινων κλινοσκεπασμάτων η άλλων ειδών με τον αργαλειό, σαν πρώτη ύλη χρησιμοποιούσαν το μαλλί του προβάτου η της γίδας, ακολουθούσε η ίδια διαδικασία περίπου, όμως και στην ύφανση των πάνινων με τις εξής διαφορές.

Για το στημόνι χρησιμοποιούσαν νήμα εμπορίου πιο χοντρό η νήμα ειδικό, που έκαναν οι ίδιες οι γυναίκες με τη ρόκα και με ειδικό αδράχτι, που στο κάτω μέρος είχε το λεγόμενο «σφοντύλι» (Ένα στρογγυλό σώμα, που προσαρμοζόταν στην άκρη του αδραχτιού, για να ρυθμίζει και να επιταχύνει την περιστροφική του κίνηση).

Για υφάδι χρησιμοποιούσαν νήμα μαλλί προβάτου η γίδας, που το τύλιγαν σε ξύλινο ραβδί, το λεγόμενο «τυλιγάδι». Σαν βοηθητικά παραπλήσια και σχετικά με τον αργαλειό εργαλεία για την ύφανση των μάλλινων κλινοσκεπασμάτων ήσαν:

1) Τα λανάρια, 2) η ρόκα με το ειδικό αδράχτι και το σφοντύλι, 3) Η διάστρα και 4) οι τυλίχτρες. Για να αρχίσει η όλη εργασία έπρεπε να περάσει τα εξής στάδια. α) Το πλύσιμο των μαλλιών, β) Το ξάσιμο αυτών, γ) το τουλούπιασμα, δ) το γνέσιμο με τη ρόκα ε) το κουβάριασμα του νήματος και στ0 το τυλιγάδιασμα.

α) Το πλύσιμο. Γινόταν στη βρύση του χωριού με άφθονο νερό πολύ προσεχτικά και με πολλά χέρια, ώστε να είναι καθαρό, για να ξαίνεται και γνέθετε εύκολα.

β) Το ξάσιμο η λανάρισμα. Γινόταν με τα λανάρια, που ήσαν δυο ξύλινα εργαλεία, πιο πλατιά στο ένα άκρο και με λαβή στο άλλο, έφεραν στο πλατύ μέρος τους περόνια μεγάλα. Στα περόνια του ενός τοποθετούσαν το μαλλί και με το άλλο άρχιζαν να το ξαίνουν με τα περόνια, κτυπώντας τα μεταξύ τους. Πολλές φορές το ξάσιμο γινόταν και με κάτι άλλα ειδικά προς τούτο «χτένια» η και με τα χέρια, όταν επρόκειτο να κάνουν νήμα για πλέξιμο. γ) Το τουλούπιασμα. Γινόταν ως εξής. Μάζευαν το ξασμένο μαλλί σε σχήμα κυλίνδρων, τις λεγόμενες «τουλούπες» και τις τοποθετούσαν στη ρόκα.

δ) Το γνέσιμο. Γινόταν με τη ρόκα, που ήταν  ένα απλό εργαλείο από ξύλο, συνήθως κορυφή ελάτου, το οποίο ήταν επίμηκες και στο επάνω μέρος έφερε δύο κυρτωμένα  κλαδιά του, που τα άκρα τους στηρίζονταν σε τρύπες του κορμού της ρόκας και έτσι γίνονταν τα λεγόμενα «αφτιά» της ρόκας. Σ’ αυτά πρόσδεναν την τουλούπα και με την βοήθεια του κοινού αδραχτιού άρχιζε το γνέσιμο, που ήταν μια εργασία δύσκολη και λεπτή.

ε) Το κουβάριασμα δηλαδή το μάζεμα του νήματος σε κουβάρια, ήταν απλό, αλλά δεν έπαυε να είναι και αυτό μια εργασία.

στ) Το τυλιγάδιασμα: Ήταν και αυτό  τύλιγμα του μάλλινου νήματος (υφαδιού) σε μια διχαλωτή ξύλινη βέργα (0,5 μ. περίπου), αυτό που προέκυπτε λεγόταν επίσης «τυλιγάδι) και χρησιμοποιείτο το νήμα του για υφάδι, όπως παραπάνω τονίστηκε, αντί του μασουριού, που ήσαν στην σαίτα. Καθ’ όλα τα’ άλλα η εργασία ήταν η ίδια, όπως και στην ύφανση των πάνινων υφασμάτων. Στο τέλος, αφού τελείωνε η ύφανση των μάλλινων κλινοσκεπασμάτων τα πήγαιναν και τα νερότριβαν, για να γίνει κάποια κατεργασία αυτών με τη δύναμη της πτώσης του νερού, ώστε να γίνουν μαλακά και αφράτα.

Κατά τις ομολογίες ηλικιωμένων γυναικών του Πλατάνου, που στο διάβα της ζωής τους χρησιμοποίησαν αργαλειό, υπήρξαν δηλαδή υφάντρες, η εργασία της ύφανσης με τον αργαλειό ήταν πολύ κουραστική, ιδίως των μάλλινων ρούχων (μαντανιών, βελέντζων, κ.λ.π.).

Εάν λάβουμε υπόψη μας τον τριπλό ρόλο της χωρικής γυναίκας, όπως και αλλού τονίσαμε και ιδίως των ορεινών δικών μας περιοχών τις παλαιότερες εποχές, μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε, ότι η Πλατανιώτισσα γυναίκα τότε εργαζόταν το τριπλάσιο από τον άνδρα, επί πλέον είχε και την εργασία του αργαλειού. Γι’ αυτό, επειδή δεν της έμεινε χρόνος, στον αργαλειό δούλευε τις ώρες της σχόλης, πολλές φορές και τις νύκτες. Έπρεπε όλες οι παραπάνω εργασίες οι σχετικές με τον αργαλειό να περάσουν από τα χέρια της. Να γιατί χαρακτηρίσαμε την όλη εργασία του αργαλειού και των άλλων σχετικών προς αυτόν ως «οικοτεχνία», γιατί πράγματι ήταν σοβαρή τέχνη για την γυναίκα. Κατασκεύαζε πολλά προϊόντα σε είδη ρουχισμού.

Δούλευε, όπως λέμε, ημέρα και νύκτα, όταν είχε στημένο αργαλειό και το σπουδαιότερο, που πολλοί άνδρες δεν το ανεγνώριζαν. Τόσο κουραστική ήταν η εργασία της υφάντρας, που ο λαός πολύ καλά έδινε τον εξής χαρακτηρισμό για τον αργαλειό με το παρακάτω δίστιχο.

«Το κέντισμα είναι γλέντισμα, η ρόκα είναι σεργιάνι,

Και ο μπιρισμένος αργαλειός είναι σκλαβιά μεγάλη».

Εκτός από τις παραπάνω εργασίες, η γυναίκα του χωριού, μαζί και η Πλατανιώτισσα είχε (και συνεχίζει να έχει0 και τη φροντίδα του πλεξίματος και του κεντήματος. Έπρεπε να ετοιμάσει και την προίκα των κοριτσιών της που τότε στα χωριά έκαναν ολόκληρες στοίβες από μάλλινα ρούχα, τους λεγόμενους «γιούκους» και γέμιζαν ολόκληρα μπαούλα από πάνινα ρούχα και κεντήματα.

Ίσως στο κεφάλαιο αυτό να μακρηγόρησα κάπως, αυτό όμως έγινε, γιατί πρέπει κάποτε να αναγνωρισθούν οι πολλαπλοί ρόλοι της γυναίκας στη ζωή, στην οικογένεια και γενικά στην κοινωνία.

Πρέπει κάποτε να αναγνωρισθούν και αξιοποιηθούν οι προσφορές της σαν οικοκυρά και να ληφθεί κάποια μέριμνα γι’ αυτήν. Σήμερα ο αργαλειός τείνει να εκλείψει, αλλά η τριπλή προσφορά της γυναίκας εξακολουθεί να υπάρχει.

Κατεγράφησαν πολλές λεπτομέρειες γύρω από τον αργαλειό και την ύφανση. Έπρεπε κατά την γνώμη μας, να διατυπωθούν έτσι, για όσους δεν γνώρισαν εκείνο το παρελθόν. Για την μακρηγορία αυτή ας μας κρίνει με σχετική επιείκεια ο αναγνώστης.


Copyright© 2000-2001 Plataniotis.com